Jak karnawał, to bal, a jak bal to… wachlarz – niezbędny element stroju balowego damy, podlotka i matrony.
Wachlarze ze zbiorów Muzeum pochodzą z końca XIX i początku XX w. – półkoliste, wykonane z atłasu granatowego i drewna, malowane ręcznie w motywy kwiatowe. Na Dalekim Wschodzie do wachlowania się, czyli wywoływania sztucznego wiatru, służył wysuszony liść, zaś na Bliskim Wschodzie używano w tym celu pęku piór. Używany do chłodzenia się i odpędzania owadów, stał się z czasem atrybutem dostojeństwa. Wachlarze składane wynaleziono w Japonii. W XVII wieku głównym europejskim ośrodkiem produkcji wachlarzy stał się Paryż, trudnili się tym rzemieślnicy – wachlarznicy. Najcenniejsze wachlarze wyrabiano z papieru welinowego (pergaminowego), a pióra stelaży ze szlachetnych gatunków drewna, z kości słoniowej, masy perłowej. Wachlarze malowali najsłynniejsi malarze dworu francuskiego. Moda wachlarzowa osiągnęła swój szczyt w XVIII w.; wyrabiano wachlarze z tafty, jedwabiu, pergaminu malowanego w sceny miłosne, mitologiczne, sielankowe.
Gesty wachlarzem stanowiły umowny szyfr porozumiewania się damy z partnerem, np. trzymać wachlarz zamknięty z sznurkiem na prawym ramieniu znaczy: „Szukam narzeczonego”; trzymać wachlarz zamknięty z sznurkiem na lewym ramieniu znaczy „Jestem zaręczoną ”; zbliżyć wachlarz do ust – „Wątpię o tobie”; poprawić włosy na czole wachlarzem „Myślę o tobie”; wachlować się prędko „Bardzo cię kocham”; wachlować się niedbale „Jesteś mi obojętnym”; zamknąć prędko wachlarz „Boję się, żebyś mnie nie oszukiwał”; upuścić wachlarz na ziemię „Należę do ciebie”; podnieść wachlarz do serca „Kocham cię i cierpię”; ukryć wachlarzem część twarzy „Wystrzegaj się moich rodziców”; liczyć fałdy wachlarza „Pragnę z tobą mówić”; lekko w dłoń własną bić wachlarzem „Nie wiem, czyś mi się spodobał”; całą twarz zakryć sobie wachlarzem „Jesteś bardzo brzydki”; trzymać wachlarz w kieszeni „Nie szukam miłości”; przypatrywać się rysunkom wachlarza „Bardzo mi się podobasz”. (Tygodnik Rzeszowski, R. 1, 1883, nr 12, s. 3)
Muzeum w Przeworsku
Zespół Pałacowo-Parkowy