Z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru, obchodzonego 27 marca, Muzeum w Przeworsku przedstawiło krótki wycinek dziejów Towarzystwa Dramatycznego skupiającego aktorów amatorów, działającego w Przeworsku w końcu lat 80. XIX w.
Wiadomości na ten temat podaje czasopismo „Tygodnik Rzeszowski”, posiadające swego korespondenta w Przeworsku. Pierwsze przedstawienie odbyło się 9 stycznia 1887 r. Początkowo miało być wystawione w budynku sądu, w pustym mieszkaniu naczelnika sądu. „Tymczasem w dniu zapowiedzianego przedstawienia, prezydium sądu rzeszowskiego wzbroniło rzeczonego mieszkania i zakaz utrzymano pomimo telegraficznej prośby. Byli więc amatorowie w okropnym ambarasie i chcąc nie chcąc musieli cały aparat teatralny wynieść z gmachu sądowego i przenieść go do mieszkania pana M., który lokal swój chętnie udostępnił i w którym się też przedstawienie jeszcze tego samego dnia odbyło.” Miesiąc później, 6 lutego, odbyło drugie przedstawienie teatru amatorskiego. Jak donosił korespondent „Tygodnika Rzeszowskiego”: „Przedstawienie wypadło pod każdym względem dobrze. Było na niem wiele osób z najbliższych okolic i Łańcuta, a wielu odchodziło od kasy bez biletów. Dzięki dyrektorowi dóbr przeworskich Józefowi Pogorowskiemu, będzie miało Towarzystwo zupełnie darmo salę w domu skarbowym, w której dawać będzie przedstawienia.” W „austerii skarbowej”, w nowo urządzonej sali ze sceną, w marcu 1887 r., odbyły się kolejne widowiska. W maju, liczące 12 stałych członków – aktorów amatorów przedstawień, Towarzystwo organizuje się wybierając swoje władze. Powołało zarząd w osobach: Jan Końcowicz – lekarz (prezes), Mazepa – urzędnik sądowy (zastępca), Władysław Świtalski – mgr farmacji (sekretarz), Jan Reyman – nauczyciel (kasjer). Reżyserią zajmował się oficjał kolejowy Zygmunt Loewenburg. Członkowie Towarzystwa udzielają się jako organizatorzy mszy św. w intencji zmarłego 17 marca 1887 r. Józefa Ignacego Kraszewskiego. Towarzystwo organizowało też występy wędrownych trup teatralnych i teatrów objazdowych. „Brak należytego oświetlenia ulic daje się nam dobrze we znaki. Podczas pobytu teatru p. Baczyńskiego publiczność wracając z teatru, była na nieprzyjemne kolizje narażona z powodu ciemności egipskich i już o dziesiątej żadna się lampa nie świeciła.” Od końca listopada 1887 r., Towarzystwo Dramatyczne przygotowywało przedstawienie, którym uświetniona miała być wystawa przeglądowa bydła i koni włościańskich, organizowana przez Oddział łańcucko-jarosławski Towarzystwa Gospodarczego. Widowiska zaprezentowane zostały w pierwszym dniu wystawy: 26 maja 1888 r. w ogrodzie pałacowym Lubomirskich w Przeworsku.
Opr. DP/źródło: Muzeum w Przeworsku
Fot. „Pozdrowienia z Przeworska. C. k. Starostwo”. (Budynek austerii, po 1899 r.) Pocztówka z obiegu, wydana nakładem M. G. Rosenfelda z Przemyśla. Ze zbiorów Muzeum, udostępniona przez Jadwigę Mirkiewicz.